Ticaret hayatına yeni başlayanlar veya iş hayatlarına finans, muhasebe bölümlerinde başlayanlar için “çek nedir?”, “çek nasıl yazılır?” soruları kafa karıştırıcı olabilir. Çek kavramı anlaşıldığında, çek düzenlemek de aslında çok kolaydır.
Bu yazımızda Çek Kanununa yakından bakarak günümüz piyasa koşullarında çek kullanımından dolayı ortaya çıkan sorunların kanunlarla nasıl çözdüğünü inceleyeceğiz. ulaşabilirler.
Çek kanunun çıkarılmasındaki amaç öncelikli olarak ticari işlemlerde çekin güvenliğini ve kullanımını sağlamaktır.Aynı zamanda çek defterlerinin içeriklerine, çek düzenlenmesine, çek hamillerinin korunmalarına katkıda bulunur. Ayrıca karşılıksız çek yaptırımlarını düzenler.
Çek hukuk sistemimizde ayrıca Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) da yer almaktadır. TTKçekin nasıl düzenleneceğini, şekil şartlarının neler olacağını ve karekodlu çekin ne olduğunu tanımlamıştır.Ayrıca çekin taraflarının kimler olduğu, sorumluluklarının neler olduğu, çekte ciro işlemi de yer almıştır. TTK’da yer çekler ana hatlarıyla tanımlanmış olup detaylandırılması 5941 sayılı kanun ile yapılmıştır.
Çek Nedir?
Çek, en basit tanımıyla ödeme emridir. Kişi çek yazarak, bankasına kendi hesabından, çek üzerinde ismi bulunan kişi ya da kuruma veya çek yaprağını elinde bulunduran kişiye belirtilen tutarda, belirtilen tarihte ödeme yapılmasını emreder.
Çeklerin ödenmemesi, çek sahteciliği yapılması ticaret hayatında büyük etkiler yaratacak hatta ticaretin devam etmesini engelleyecektir. Bu nedenle çekin yazılmasından, tahsiline, ödenmemesinden, sahteciliğine kadar tüm aşamalar kanunlarla belirlenmiştir.
Çek aynı zamanda kıymetli evrak olup, çek kendi başına bir hakkı ifade eder. Yani kendi başına bir borç-alacak ilişkisi doğurur. Çek arkasında yatan ticaretten etkilenmez.
Çek Nasıl Yazılır?
Çek yazabilmek için öncelikle bankadan çek defteri talep edilmesi gerekir. Çek defteri talebinde bulunurken bankaya, çeklerin hamiline mi isme mi düzenleneceğinin belirtilmesi gerekir. Burada özellikle dikkat edilmesi gereken bir konu vardır. İsime yazılı çek defterleri hamiline düzenlenmemelidir. Düzenlendiği takdirde 1 yıllık hapis cezası ile karşı karşıya kalınabilir.
Çek defteri temininden sonra çek nasıl yazılır sorusunu, örnek çek yaprağı üzerinden tek tek açıklayalım.
• Keşide Yeri, çekin düzenlendiği yer kısaltma kullanılmadan şehir belirtilerek anlaşılır bir şekilde yazılmalıdır. Keşide yeri ile ödeme yapılacak banka şubesinin adresi karşılaştırılarak ibraz süresi belirlenecektir.
• Keşide Tarihi; aslen düzenlenme tarihi olarak geçse de, aslında ödemenin yapılacağı tarihtir. Bu nedenle ödeme hangi tarihte yapılmak isteniyorsa o tarih yazılmalıdır. Üzerinde birden fazla tarih olan veya tarih olmayan çekler geçersiz kabul edilmektedir.
• …..TL….Kr; burada çekin tutarı rakam ile yazılmalıdır. Rakamların sonuna (.-) mutlaka konmalıdır. Ayrıca rakamın başına ve sonuna (#) işareti yapılmalıdır. Böylece rakam ile oynama yapılması engellenmiş olur.
• Bu çek karşılığında……, bu kısımda ödemenin kime yapılacağı açıkça belirtilmelidir. Ödeme gerçek kişiye yapılacak ise kişinin tam adı ve soyadı yazılmalıdır. Tüzel kişiye yapılacak ise tam unvan yazılmalıdır.
• Yalnız…., bu bölümde ödeme yapılacak tutar yazı ile belirtilmelidir. Boş kalan kısımlar uzun bir çizgi ile doldurulmalıdır. Böylece yazı ile de ekleme yapılması engellenmiş olur. Bir çekteki ödenecek tutar yazı ile farklı rakam ile farklı yazılır ise yazı ile belirtilen tutar kadar ödeme yapılır.
• Iban No, Müşteri No, VKN, çek no, çekin basıldığı tarih, çek yaprağını düzenleyen banka adı, şubesi ve adresi bölümleri matbu olarak yazılı geleceğinden çeki düzenleyen kişi bu bölümlere müdahale etmeyecektir.
• Keşidecinin Adı, Soyadı ve İmzası, yine matbu olarak gelecektir. Bu bölümüm yalnızca imzalanması yeterli olacaktır. Burada imzanın elle atılması gerekmektedir. Kaşe imza ya da parmak basma kabul edilmemektedir. Çeki düzenleyen tüzel kişi ise bu bölüm, imza atmaya yetkili kişiler tarafından imzalanmalıdır.
Çek düzenlendikten sonra çekin bir fotokopisinin saklanması faydalı olacaktır. Olası bir dolandırıcılık durumunda çekin fotokopisi işe yarayacaktır.
Çek düzenlenirken hata yapılabilinir. Bu durumda çek düzeltilmelidir. Hata yapılan ifadenin üstü çizilmeli ve doğrusu açık bir şekilde yazılmalıdır. Düzeltmenin yapıldığı yer yetkili kişilerce imzalanmalıdır. Paraf atılmamalı imza kullanılmalıdır. Bir çekte üç kereye kadar düzeltme yapılabilir.
