Çeklerin bir kişinin adına düzenlenmesi gerekmiyor. Herhangi bir kişinin adı yerine “hamiline” düzenlenmesi de mümkündür ve bu çeki elinde bulunduran kişiye ödeme yapılır. Hamiline düzenlenmiş olan çeke sahip olan kişiler bankadan ödeme alabilirler. Ticari dünyada hamiline çek oldukça sık kullanılan bir ödeme aracıdır. Bir kişiye düzenlenen çekin lehtar bölümünde o kişinin adı yazar. Hamiline düzenlenen çeklerde lehtar alanında ise bir isim yazmaz ancak “hamiline” ifadesinin bulunması gerekir.
Hamiline düzenlenen bir çekin bozdurulabilmesi yani ödeme alınabilmesi için mutlaka vade tarihinin gelmesi beklenmelidir. Vade tarihi geldiğinde kişinin bu çek üzerinden ödeme alması (çekte belirtilen tutar) mümkün hale gelir. Alınan ödeme çek üzerinde yazılı olan miktardır. Ticari dünyada hamiline çeklerin elden ele dolaştığını ve son derece pratik bir ödeme aracı haline geldiğini söyleyebiliriz. Herhangi bir kişi tarafından çekin bozdurulması mümkün olduğundan ödemelerde her defasında tek tek kişi adına çek düzenleme zorunluluğunu ortadan kaldırır. Bu açıdan avantajlı bir ödeme seçeneği olduğunu söyleyebiliriz.
Hamiline Çek Nasıl Düzenlenir?
Bilindiği gibi çek türlerinin hukuki anlamda geçerli kabul edilmesi için bazı yasal koşullara uygun olması gerekiyor. Dolayısıyla çekin titizlikle düzenlenmesi büyük bir önem taşır. Eğer söz konusu hamiline çek ise çok daha fazla dikkat etmelisiniz. Hamiline çekler sadece hamiline çek defteri kullanılarak düzenlenebilir. Bunun için de bankanıza başvurarak hamiline çek defteri talebinizi iletmeniz gerekir. Bankalar, hamiline çek için özel çek defteri basar ve bu çek hesaplarının da ayrı olarak takip ederler.
Hamiline çek hesabına sahip olan kişilerin bazı bilgileri bankalar tarafından Gelir İdaresi Başkanlığı’na bildirilir ve bu da yasalar kapsamında zorunludur. Bu bilgiler şöyledir:
- Açık kimlik bilgileri
- Kimlik numarası bilgileri
- Hesaptan yapılan ödeme tutarları
- Ödeme yapılan kişiye ait kimlik bilgileri
Hamiline Çek Nasıl Yazılır?
Yasal olarak çekin geçerliliğinin olması ve bu çek üzerinden kişiye ödeme yapılabilmesi için hamiline çek düzenlemenin doğru olması gerekir. Eksiksiz ve hatasız bir şekilde düzenlenmesi durumunda bu çekin geçerli olabileceğini unutmayın. Öncelikle çekte yer alan lehine düzenlenen bölümünde matbu olarak “hamiline” ifadesinin kesinlikle bulunması gerekiyor. Bununla birlikte çekin düzenlenme tarihinin de belirtilmesi gerektiğini ekleyelim.
Hamiline çek düzenleme sırasında çekin düzenlendiği yer de yazılı olmalıdır. Ödenecek tutarın yazı ve rakam ile ilgili alana yazılmış olmasında da dikkat etmelisiniz. Son olarak mutlaka keşideci imzasının olması gerekir. Bu bilgilerden sadece birinin eksik ya da hatalı olması durumunda hamiline çek hukuki anlamda geçerli kabul edilmez. Banka tarafından da ödeme yapılmaz.
Tacir Hamiline Çek Nedir?
Hamiline çek konusunda bilinmesi gerekenlerden biri de “tacir hamiline çek” kavramıdır. Esnaf ve Sanatkarlar Odasına kayıtlı olanların ticari faaliyetlerinden doğan borçlarını ödemeleri için bir çek defteri verilir. Bu çek defteri, “tacir çeki” olarak adlandırılır. Tacir çeki hem gerçek hem de tüzel kişilere verilebilir. Tacir çekinin matbu olarak hamiline basılması mümkündür, bu da tacir hamiline çek olarak isimlendirilir. Tacir hamiline çekte bazı hususlara dikkat edilmesi gerektiğini belirtelim. Çekin tacir hamiline çek olarak kabul edilmesi için önemli olan unsurlar şöyledir:
- Çek defterine sahip olan kişinin tacir olması gereklidir.
- Çekin matbu olarak “hamiline” düzenlenmiş olması gerekir.
- Tacirin kendi şahsi borcu için tacir hamiline çek kullanması yasaktır ve cezai yaptırımı vardır. Bu borcun ticari faaliyetlerden doğan bir borç olması yani ticaret ilişkisinden doğmuş olması şartı vardır.
Tacir olmayan hamiline çek konusunda da bilgi sahibi olmalısınız. Bu çekler tacir olmayan kişilerin kullandıkları çek türüdür. Ticari olmayan yani bir ticaret ilişkisinden doğmayan borçların ödenmesinde kişinin tacir olmayan hamiline çek kullanılabilir. Şahsi borçlar için tacir hamiline çek düzenlenmesinin cezai yaptırımının olduğunu belirtmek isteriz. Bu durumda 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile karşılaşabilirsiniz. Dolayısıyla hangi durumlarda tacir hamiline çek ve hangi durumlarda tacir olmayan hamiline çek düzenlenebileceğini çok iyi bilmeniz önem taşıyor.
Bu arada sıklıkla merak edilen konulardan biri de hamiline çekin ciro edilmesinin mümkün olup olmadığıdır. Hamiline çekin ciro edilmesine gerek olmaz. Bunun nedeni zaten çeki elinde bulunduran kişinin vade tarihi geldiğinde bankaya giderek ödemesini alabiliyor olmasıdır. Yine de ciro edilen hamiline çeklerin hukuksal boyutta niteliğinin değişmeyeceğini de ekleyelim.
