Çek Yazarken Nelere Dikkat Edilmelidir? Çek Hangi Durumlarda Geçersiz Olur?
Ticaretin dinamik dünyasında, güvenli ve vadeli ödeme aracı olarak sıklıkla kullanılan çek, işletmeler için kritik bir finansal araçtır. Ancak bir çekin hukuki geçerliliğe sahip olması ve ödeme güvencesi sunabilmesi, doğru ve eksiksiz bir şekilde düzenlenmesine bağlıdır. Peki, ticari işlemlerinizde sorun yaşamamak için bir çek yazarken nelere dikkat etmelisiniz ve hangi durumlarda bir çek geçersiz sayılır?
Çek Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken 5 Önemli Kural
Doğru bir şekilde çek yazmak, hem alacaklı hem de borçlu taraf için büyük önem taşır. Türk Ticaret Kanunu’na göre, bir çekin geçerli kabul edilmesi için aşağıdaki koşulların eksiksiz yerine getirilmesi gerekir.
1. Zorunlu Bilgiler Eksiksiz ve Doğru Olmalıdır
Bir çekin hukuki geçerliliği için üzerindeki zorunlu unsurların eksiksiz doldurulması şarttır. Bu unsurlar şunlardır:
- “Çek” Kelimesi: Belgenin çek olduğunu belirtir.
- Belirli Bir Tutar: Hem rakamla hem de yazıyla açıkça belirtilmelidir.
- Lehdar (Alacaklı) Bilgileri: Çeki tahsil edecek kişinin veya firmanın adı.
- Düzenleme Tarihi ve Yeri: Çekin yazıldığı tarih ve şehir bilgisi.
- Keşidecinin (Düzenleyenin) İmzası: Çeki düzenleyen kişinin veya yetkili temsilcisinin imzası.
Bu bilgilerden herhangi birinin eksik olması, hukuken geçersiz çek oluşmasına neden olur.
2. Tarih Bilgisine Dikkat Edin
Uygulamada yaygın olarak kullanılan “vadeli çek” kavramı, aslında hukuki bir karşılığa sahip değildir. Türk hukukuna göre çekler, görüldüğünde ödenmesi gereken kıymetli evraklardır. Çek üzerinde belirtilen tarih, geleceğe yönelik olsa bile, banka bu çeki ibraz edildiğinde ödemekle yükümlüdür. Türk Ticaret Kanunu’nun 796. maddesi bu durumu açıkça belirtir: “Üzerinde düzenleme tarihinden farklı bir tarih yazılı olan çekler, vadeli çek sayılmaz; bu tarihten önce ibraz edilirse de banka tarafından ödenir.”
3. Tutarlılığa Özen Gösterin
Çek üzerindeki tutar, hem rakamla hem de yazıyla belirtilir. Eğer bu iki ifade arasında bir tutarsızlık varsa, yasal olarak yazıyla belirtilen tutar geçerli kabul edilir. Bu tür bir çelişki, hem ödeme sürecini aksatabilir hem de hukuki sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, çek yazarken tutarların hem rakam hem de yazıyla aynı olduğundan emin olmalısınız.
4. Çek Defterini Doğru Kullanın
Bir çek, yalnızca banka tarafından adınıza tahsis edilmiş olan çek defterinden düzenlenmelidir. Başka bir kişiye veya firmaya ait defterden çek düzenlemek, yetkisizlik sorununa yol açabilir ve geçersiz çek sayılmasına neden olabilir.
5. İmza Eksikliğinden Kaçının
Keşidecinin (çeki düzenleyenin) imzası, çekin geçerliliğini sağlayan en temel unsurdur. İmzasız bir çek tamamen geçersizdir. Eğer çek bir şirket adına düzenleniyorsa, imzayı atan kişinin şirketi temsil etmeye yetkili olması gerekmektedir. Yetkisiz bir kişinin attığı imza, yine geçersiz çek kılar.
Hangi Durumlarda Bir Çek Geçersiz Olur?
Ticari işlemlerde büyük bir güvence aracı olan çekler, belirli durumlarda hukuki geçerliliğini yitirebilir. İşte bir çekin geçersiz sayıldığı başlıca durumlar:
- Zorunlu Bilgiler Eksikse: Yukarıda bahsedilen “çek” kelimesi, tutar, lehdar, tarih ve imza gibi zorunlu unsurlardan biri eksikse.
- İmza Yoksa: Keşidecinin imzası bulunmuyorsa veya imzayı atan kişi yetkisizse.
- Tutar Tutarsızlığı Varsa: Rakam ve yazı ile belirtilen tutarlar birbiriyle çelişiyorsa.
- Yetkisiz Kişi Tarafından Düzenlenmişse: Çekin, hak sahibi olmayan biri tarafından düzenlenmiş olması.
- Silinmiş veya Tahrif Edilmişse: Üzerinde kazıma, silinme veya okunamayacak şekilde değişiklikler yapılmışsa.
- Banka Hesabı Karşılıksızsa: Çek, hukuken geçerli olsa bile, çekin karşılığı banka hesabında bulunmuyorsa ödemesi yapılamaz.
Sonuç olarak, bir çek yazarken yasal zorunluluklara titizlikle uymak, hem alacaklı hem de borçlu için ticari riskleri en aza indirmek demektir. Çekin tüm unsurlarını eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurmak, ticari güvenin sarsılmasını önler ve finansal işlemlerinizin sorunsuz ilerlemesini sağlar.
